जनधन खातेधारकांना मिळणार २००० रुपये तर
जुन्या खातेधारकांना मिळणार १०००० रुपये
Jan-Dhan account प्रधानमंत्री जन धन योजना ही केवळ बँक खाती उघडण्याची मोहीम नाही, तर ती एक व्यापक दृष्टिकोन आहे जो देशातील प्रत्येक नागरिकाला आर्थिक सेवांशी जोडण्याचा प्रयत्न करतो. या योजनेचा मुख्य उद्देश दारिद्र्यरेषेखालील आणि वंचित घटकातील नागरिकांना बँकिंग सुविधा उपलब्ध करून देणे हा आहे. भारतासारख्या विकसनशील देशात आर्थिक समावेशन हे एक महत्त्वाचे लक्ष्य आहे. देशाच्या प्रगतीसाठी प्रत्येक नागरिकाला मुख्य आर्थिक प्रवाहात सामील करणे आवश्यक आहे. या उद्दिष्टाच्या पूर्ततेसाठी भारत सरकारने अनेक महत्त्वाकांक्षी योजना राबवल्या आहेत, त्यापैकी एक म्हणजे प्रधानमंत्री जन धन योजना. या लेखात आपण या योजनेचे विविध पैलू, त्याचे फायदे आणि आव्हाने याबद्दल सविस्तर चर्चा करणार आहोत.
जनधन खातेधारकांना मिळणार २००० रुपये तर
जुन्या खातेधारकांना मिळणार १०००० रुपये
पूर्वी, देशातील मोठ्या संख्येने नागरिक औपचारिक बँकिंग व्यवस्थेपासून दूर होते. त्यामुळे त्यांना अनेक आर्थिक फायद्यांपासून वंचित राहावे लागत असे. जन धन योजनेने या परिस्थितीत मूलभूत बदल घडवून आणला आहे. या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे शून्य शिल्लकीवर बँक खाते उघडण्याची सुविधा. यामुळे गरीब आणि कमी उत्पन्न असलेल्या लोकांना सहज बँक खाते उघडता येते. शिवाय, या खात्यांसोबत विमा संरक्षण आणि ओव्हरड्राफ्ट सुविधा देखील दिली जाते. या सर्व सुविधा एकत्रितपणे गरीब कुटुंबांना आर्थिक सुरक्षितता प्रदान करतात आणि त्यांना मुख्य आर्थिक प्रवाहात सामील होण्यास मदत करतात.
जनधन खातेधारकांना मिळणार २००० रुपये तर
जुन्या खातेधारकांना मिळणार १०००० रुपये
ग्रामीण भागातील नागरिकांसाठी ही योजना विशेष महत्त्वाची ठरली आहे. पूर्वी बँकिंग सेवा शहरी भागांपुरत्याच मर्यादित होत्या, परंतु आता जन धन योजनेमुळे दुर्गम भागातील लोकांनाही या सुविधा मिळू लागल्या आहेत. बँक मित्र (व्यवसाय प्रतिनिधी) यांच्या माध्यमातून गावागावांत बँकिंग सेवा पोहोचवल्या जात आहेत. यामुळे ग्रामीण भागातील लोकांना आता त्यांच्या दारातच बँकिंग सेवा उपलब्ध झाल्या आहेत. या योजनेचा एक महत्त्वाचा फायदा म्हणजे दीर्घकालीन बचतीला प्रोत्साहन मिळणे. जेव्हा लोकांकडे बँक खाते असते, तेव्हा ते नियमितपणे बचत करण्यास प्रवृत्त होतात. या बचतीमुळे त्यांना भविष्यातील आर्थिक गरजा भागवण्यास मदत होते. शिवाय, बँक खात्यामुळे सरकारी योजनांचे लाभ थेट लाभार्थ्यांच्या खात्यात जमा केले जाऊ शकतात, ज्यामुळे मध्यस्थांची गरज कमी होते आणि भ्रष्टाचार रोखण्यास मदत होते.
जनधन खातेधारकांना मिळणार २००० रुपये तर
जुन्या खातेधारकांना मिळणार १०००० रुपये
जन धन योजनेचा आणखी एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे स्वयंरोजगाराला चालना देणे. बँक खाते असल्याने लघु व्यवसाय सुरू करण्यासाठी कर्ज घेणे सोपे होते. यामुळे अनेक लोकांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करण्याची संधी मिळते, जी त्यांच्या आर्थिक स्वातंत्र्याचा मार्ग मोकळा करते. विशेषतः महिला आणि युवकांना यामुळे स्वावलंबी होण्यास मदत होते. या योजनेमुळे डिजिटल पेमेंट्सला देखील प्रोत्साहन मिळाले आहे. रुपे डेबिट कार्ड आणि मोबाइल बँकिंग सुविधांमुळे लोक सहजपणे डिजिटल व्यवहार करू शकतात. यामुळे रोख व्यवहारांवरील अवलंबित्व कमी होते आणि अर्थव्यवस्था अधिक पारदर्शक बनते. शिवाय, डिजिटल व्यवहारांमुळे कर चुकवेगिरी रोखण्यास मदत होते.
